2

Dromen van betekenis

Ernstig ziek worden is goed is voor je eigenwaarde. Klaarblijkelijk zijn mensen op het moment dat je aan een chemo-infuus ligt extra genegen te vertellen wat je voor hen betekent. Maar er is ook een minder rigoureus alternatief, zo ondervond ik vorige week. Als je een loopbaanstap zet, bereik je ongeveer hetzelfde warmhartige effect, maar dan zonder kaal hoofd.

Vorige week bevond ik me in een kroeg te midden van een groep collega’s die me overlaadden met mooie woorden, een hilarische act, een lied, bloemen en cadeaus. Dat deden ze omdat ik vertrek. Na vele jaren DUO, waarvan de laatste zes als leidinggevende van het Online team, ga ik de wereld verkennen buiten de muren van ‘het Cruiseschip, zoals ons hoofdkantoor in de volksmond heet. In elk geval voor een jaar.

Ik ga ze missen, die collega’s; hun ideeën, hun humor en hun hart voor onze ‘klanten’. Dat een carrièrestap mij niet alleen opgetogen, maar ook weemoedig stemt, had ik in 2002 niet kunnen bevroeden. In dat jaar ging ik werken als communicatieadviseur bij de IB-Groep, zoals DUO toen nog heette. En dat was, zacht uitgedrukt, nogal wennen.

De overgang was groot.

Het was net na 9/11 en ik had gewerkt bij de krant. Daar bleven we vaak tot na middernacht op de redactie om verslag te doen van de wereld, die in brand leek te staan.

Maar ik zocht een vaste baan en toen belandde ik op het kamertje van team Procescommunicatie. Dat was een behoorlijk surrealistische ervaring. Niemand wist precies wat ik kon gaan doen. De eerste dag mocht ik oude jaarverslagen doorlezen. De tweede dag ook. En omdat ik Nederlands en journalistiek had gestudeerd mocht ik op de derde dag kijken of ik nog tekstfoutjes op de website kon vinden.

Mijn acht kamergenoten waren ook druk met internet bezig. Vooral de website van Gamma was geliefd.

En om het half uur zong een kamergenoot: ‘O la di-jee, o la di-jee, wij werken bij de IEB-EE-GEE’.

Ik voelde me een figurant in Debiteuren Crediteuren. Al was het maar omdat iedereen elkaar begroette met ‘goeie ’s morgens’ en we regelmatig druk bezig waren met het naspelen van die persiflage op ons zelf.

Nee, mijn eerste maanden van mijn eerste vaste baan, waren niet de meest gelukkige. We kunnen het ons nu misschien nauwelijks voorstellen, maar toen bij de IB-Groep, was bore out een serieus probleem. Althans voor mij.

Ik had, wat we nu noemen, een bullshit job.

Af en toe mocht ik een paar jaartallen veranderen in een folder, veel meer had ik niet te doen. En toen ik mijn manager vroeg waarom hij mij had aangenomen, krabde hij zich achter de oren en antwoordde: ‘Tja, er was nog ruimte in de formatie.’ Kom daar nog maar eens om, anno 2019.

Het ergste aan die periode vond ik, dat ambitie een vies woord was. Ik kan me nog heel goed herinneren dat een collega mij eens meewarig aankeek toen ik vertelde over mijn behoefte om van betekenis te zijn.

Hij noemde het ‘schattig’ dat ik als 27-jarige idealen had en wist me te vertellen dat dat wel voorbij zou gaan, als ik langer bij de organisatie zou blijven. Alsof het om jeugdpuistjes ging.

Toch was ik met die behoefte aan betekenis geen uitzondering. Ik las laatst in een artikel dat naast lichamelijke gezondheid ook verbinding een belangrijk factor is voor geestelijke gezondheid. Niet alleen verbinding met anderen, maar ook verbinding met jezelf. Je staat in verbinding met jezelf, als je iets doet waar je achter staat. Als je betekenis ervaart in je werk. Het artikel was nogal specifiek: mensen die betekenis ervaren in hun werk zijn 29 procent gelukkiger, 12 procent productiever en 40 procent minder gestrest.

Die collega van toen kreeg ongelijk: mijn idealen zijn onveranderd. Maar wat wel veranderd is, is de relatie met mijn werkgever. Ik ben uiteindelijk iets langer dan een paar maanden gebleven. Zeventien jaar om precies te zijn. En dat kwam omdat ik al gauw ontdekte dat DUO veel meer is dan een verzameling vliegtuigjes vouwende ambtenaren die zichzelf met een vreemd Droste-effect parodiëren.

Het cliché ‘Het leven is een feestje, maar je moet wel zelf de slingers ophangen’, geldt ook voor DUO.

Als je zelf slingers meeneemt, kan je heel veel uit je loopbaan halen. Mijn idealen bleken mijn slingers te zijn. Eerst bij de afdeling Communicatie, daarna bij het Online team also known as het UX-team.

Als je een ideaal hebt, als je iets wilt en je gelooft erin, dan kan er heel veel bij DUO. Veel van mijn teamleden zijn daarvan het levende bewijs. Het was hun ideaal om de klant meer centraal te stellen. Om te werken op basis van Human Centered Design. We begonnen met zeven mensen, die een plek in de organisatie moesten veroveren. Voor zichzelf en voor UX oftewel: user experience, de ervaring van de gebruiker.

En nu, ruim zes jaar later, zijn we met 25. Denken DUO-medewerkers niet meer aan lelijke laarsjes als ze ‘UX’ horen. 

Nu worden diensten ontwikkeld op basis van ervaringen van gebruikers en is er veel vraag naar de expertise van UX-professionals. Dat kan dus bij DUO. Want DUO geeft je ruimte om jezelf te ontwikkelen, ruimte om dingen uit te proberen en ruimte om goede ideeën tot wasdom te laten komen.

Dat idee om een groep goede mensen bij elkaar te zetten en aandacht te besteden aan user experience komt niet alleen van mij. Mijn collega Walter Bakker was in ons bedrijf de eerste die pionierde met UX. Ik noem het Online team ook wel ons gezamenlijke kindje.

En dat kindje wordt nu groot. Behoorlijk volwassen zelfs. Tijd dus om het los te laten.

Ik ben  enorm trots op wat we de afgelopen jaren samen hebben bereikt. Mede dankzij de mensen van het Online team hebben onze klanten meer een gezicht en meer een stem gekregen binnen de organisatie. Dankzij hen staat Human Centered Design op de kaart. Dankzij hen hebben we een design systeem, waarmee straks misschien wel de hele overheid werkt en waarmee we niet alleen de kwaliteit van dienstverlening verhogen maar ook enorm veel belastinggeld besparen. Dankzij hen komen steeds vaker andere overheidsorganisaties bij ons kijken om te horen en te zien hoe we het aanpakken: klanten betrekken, interacties ontwerpen, data visualiseren en analyseren en content designen.

Ik heb het als betekenisvol ervaren om leiding te mogen geven aan het Online team. Toch ga ik weg. En dat doe ik met gemengde gevoelens.

Ik vind namelijk dat ik de leukste baan van DUO heb. Maar ik ben er ook aan toe om de bakens te verzetten. Om te ervaren hoe het is om te werken in een kleinere organisatie met kortere lijnen, en om wat meer rust en tijd te hebben om van betekenis te zijn op andere plekken, zoals bij mijn gezin. Ook wil ik graag zelf weer wat creatiever zijn.

Dit zijn dingen waar ik al een tijdje van droom. En nu ik de kans heb gekregen om bij Noorderlink aan de slag te gaan, lijkt mijn droom uit te komen. Dat de Noorderlinkdagen, die ik komend jaar mag gaan organiseren, het thema ‘betekenis’ hebben gekregen, kan haast geen toeval zijn.

Het is een thema dat past bij de tijdsgeest en dat urgent is. In het artikel over verbinding dat ik las, stond dat 70 procent van de werknemers zich niet betrokken voelt bij zijn werk, dat het burn-out cijfer hoger is dan ooit en dat de oorzaak hiervan best eens het gebrek aan betekenisvolle verbinding op de werkvoer zou kunnen zijn.

Ik ben bezig mijn dromen na te jagen en ik heb mijn teamleden opgeroepen om dat ook te doen: Is het je droom om bij DUO het verschil te maken? Ga ervoor. Neem je slingers mee en pak je kansen. Denk je er wel eens aan om iets anders te doen? Onderzoek het. Maak je dromen waar.

Ik gaf mijn collega’s een afscheidscadeautje dat hen hierbij gaat helpen: een dromenvanger. Waarschijnlijk vinden ze ‘m spuuglelijk, dat is beslist niet onvoorstelbaar.

Ik hoop dat ze ‘m dan in een la leggen, die la een paar keer per jaar opentrekken en zichzelf de vraag stellen: leef ik mijn droom?

En ik hoop dat ze er ondertussen op het werk wat moois van blijven maken en ze af en toe eens denken aan die verbinding met zichzelf en met elkaar. En ik hoop dat ze elkaar erkenning en waardering geven, ook zonder dat er iemand vertrekt. Dat verdienen ze. Ze vormen namelijk een topteam!

Intussen verbind ik me aan een ander topteam, mag ik me gaan bezighouden met het verspreiden van ideeën en verhalen over impact, de betekeniseconomie, duurzame innovatie en sociaal ondernemen. Dat wordt ongetwijfeld een zinvol jaar. Ik heb er ongelooflijk veel zin in!